ΛΙΒΑΔΕΙΑ

Λιβαδειά

Ο Δήμος Λεβαδέων είναι δήμος της περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας που συστάθηκε με το Πρόγραμμα Καλλικράτης από την συνένωση των προϋπαρχόντων δήμων Λεβαδέων, Δαυλείας, Κορώνειας και Χαιρωνείας και την Κοινότητα Κυριακίου. Η έκταση του νέου Δήμου είναι 698.79 τ.χλμ και ο πληθυσμός του 33.152 κάτοικοι σύμφωνα με την απογραφή του 2001. Έδρα του νέου δήμου ορίστηκε η Λιβαδειά.

Κατά μια παράδοση, η πόλη ονομαζόταν παλαιότερα Μίδεια και ήταν χτισμένη σε λόφο. Αργότερα μετονομάστηκε σε Λεβάδεια από τον Αθηναίο Λέβαδο, που εγκατέστησε τους κατοίκους στην πεδιάδα.

 

  • Ιστορικά στοιχεία

    Κατά τους ιστορικούς χρόνους, η Λιβαδειά ήταν περίφημη για το πανάρχαιο Μαντείο του Τροφωνίου, το οποίο είχαν επισκεφθεί και συμβουλευθεί ο Κροίσος, ο Μαρδόνιος, ο Αιμίλιος Παύλος κ.α. Πήρε μέρος στο κοινό των Βοιωτών και ακολούθησε την τύχη των άλλων βοιωτικών πόλεων. Αποτέλεσε μια από τις πόλεις της Βοιωτικής Ομοσπονδίας τον 8ο αι. π.Χ. Το 395 π.Χ. λεηλατήθηκε από τον Λύσανδρο και το 86 π.Χ. από τον Μιθριδάτη, γνώρισε όμως ιδιαίτερη ακμή κατά τον 2ο μ.Χ. αιώνα.

    Η αρχαία πόλη ήταν κτισμένη στη δεξιά όχθη της Έρκυνας, και ερείπιά της ήλθαν στο φως μετά από ανασκαφές. Τα περισσότερα (λουτρό, αγορά, δρόμος, μητρώο) καθώς και μεγάλος αριθμός επιγραφών χρονολογούνται από τον 4ο π.Χ. ως τον 3ο μ.Χ. αιώνα. Ο σημαντικότερος όμως αρχαιολογικός χώρος είναι το μαντικό ιερό του Τροφωνίου, το οποίο εντοπίστηκε και ανασκάφηκε στην αριστερή όχθη της Έρκυνας, στο όρος του Αϊ-Λια.
    Ποτάμι της Έρκυνας
    Το ιερό αυτό άλσος, το οποίο περιγράφει αναλυτικότερα ο Παυσανίας, λειτουργούσε μέχρι την κατάργηση των ειδωλολατρικών τελετουργιών από τον Θεοδόσιο Α΄. Μέσα στο άλσος, εκτός από το ιερό του Τροφωνίου, υπήρχαν χώροι ή κτίσματα αφιερωμένα στη λατρεία της Αγαθής Τύχης, του Αγαθού Δαίμονος, της Αρτέμιδος, του Ερμή, του Διονύσου και θεοτήτων του τοκετού. Υπήρχαν επίσης ο τάφος του Αρκεσίλαου, ιερά του Απόλλωνος και της Δήμητρας, καθώς και ημίεργος ναός του Διός Βασιλέως, προς τιμήν του οποίου τελούνταν κατά τον μήνα Πάναμο τα Βασίλεια, γιορτή με αγώνες και πομπές κανηφόρων που καθιερώθηκε το 371 π.Χ. σε ανάμνηση της νίκης των Βοιωτών στα Λεύκτρα.

Αρχαιολογικοί χώροι

  • Το Κάστρο

    Το Μεσαιωνικό Κάστρο της πόλης στο λόφο του Προφήτη Ηλία, που χωρίζεται από τον Ελικώνα με τη χαράδρα της πηγής της Έρκυνας, δεσπόζει πάνω από τη βοιωτική πρωτεύουσα. Μέσα στον καταπράσινο τοπίο, το κάστρο κρύβει όλη την ιστορία της περιοχής. Η περιοχή του λόφου του Κάστρου, ο οποίος ορθώνεται άγριος και απότομος μέσα στο φαράγγι της Έρκυνας και γύρω από τις μαγευτικές πηγές του ποταμού, εικάζεται πως είχε κατοικηθεί κατά την πρωτοελλαδική εποχή, το μαρτυρούν τα όστρακα αυτής της περιόδου που βρέθηκαν κατά τις πρόσφατες ανασκαφές στο χώρο.

    Στους ιστορικούς χρόνους σε αυτόν το χώρο πιστεύεται ότι ευρίσκετο το περίφημο Μαντείο του Τροφωνίου.

    Δυστυχώς, είναι ελάχιστα τα γνωστά στοιχεία σχετικά με την ιστορία του κάστρου. Τα κατώτερα τμήματα του μεγάλου οχυρώματος της βορειοανατολικής γωνίας του ανήκουν πιθανώς σε μια οχύρωση του λόφου του κάστρου, που θα μπορούσε ενδεχόμενα να χρονολογηθεί στη ύστερη αρχαιότητα.

    Χτίστηκε το 12ο αιώνα από τους Καταλανούς, των οποίων αποτέλεσε και ορμητήριο. Οι Καταλανοί απέκτησαν τον έλεγχο της περιοχής, μετά τη νίκη τους επί των Φράγκων, στις 15 Μαρτίου του 1311, στη μάχη της Κωπαίδος

    Ο βραχώδης λόφος που υπάρχει περιμετρικά του εξωτερικού περιβόλου καταλήγει από τη μία πλευρά στο φαράγγι της Κρύας. Εντός του κάστρου υπάρχει το βυζαντινό εκκλησάκι της Αγίας Σοφίας.

    Σήμερα το κάστρο χρησιμοποιείται ως εκθεσιακός χώρος. Ανεβαίνοντας κανείς στον πύργο μπορεί να απολαύσει τη θέα όλης της πόλης. Η πρόσβαση στο κάστρο είναι εύκολη, από τα λιθόστρωτα μονοπάτια.

     

  • Το Τρίχινο Γεφύρι

    Εκ αρχαιοτάτων χρόνων η επιλογή της τοποθεσίας για την εγκατάσταση ενός πληθυσμού και η σύσταση οικισμού ήτο η ύπαρξη πηγής νερού. Λογικό και επόμενο, λοιπόν, ήταν το κτίσιμο υδραγωγείου στις Πηγές της Κρύας στην Λιβαδειά. Συγκεκριμένα, στο φαράγγι της Έρκυνας, νοτιοδυτικά του μεσαιωνικού κάστρου, ανεγέρθηκε κατά την Οθωμανική περίοδο το υδραγωγείο της πόλης, το οποίο μετέφερε το νερό από τα γύρω βουνά εντός του οικισμού του Κάστρου.

    Η υδατογέφυρα του υδραγωγείου, το “Τρίχινο Γεφύρι” όπως το αποκαλούν οι ντόπιοι, ενώνει τις δύο πλευρές του φαραγγιού της Κρύας ή Ξηριά. Πάνω της υπάρχει ο αύλακας. Σε κάποια σημεία είναι ακόμα και σήμερα ευδιάκριτοι οι πήλινοι αγωγοί και το υδραυλικό κονίαμα για την στεγανότητα. Το γεφύρι αποτελείται από ένα κεντρικό λεπτότατο τόξο(καμάρα) και δύο τοξωτά ανοίγματα(το δυτικό είναι οξυκόρυφο ισλαμικό). Ο τοπικός τεφροκύανος ασβεστόλιθος είναι το υλικό που χρησιμοποιήθηκε για την ανοικοδόμηση του.

    Η κατασκευή του γεφυριού τοποθετείται στην πρώιμη Οθωμανική περίοδο(15ος-16ος αιώνας) και η επισκευή του στους ύστερους οθωμανικούς χρόνους(17ος-18ος αιώνας).

    Το “Τρίχινο Γεφύρι” περιβάλλεται από μύθους και ιστορίες για νεραϊδες και ξωτικά που κατοικούσαν στις όχθες του ποταμού Έρκυνα. Αυτός ακριβώς ήτο και ο λόγος που οι κάτοικοι ήταν σε μεγάλο βαθμό προσεχτικοί κάθε φορά που διέρχονταν για τις δουλειές τους από το συγκεκριμένο σημείο. Οι μύθοι αναφέρονταν σε νεράϊδες που σου έκλεβαν την φωνή με το να μιμούνται την φωνή οικείων σου. Οι ντόπιοι, λοιπόν, γνώριζαν ότι, όταν πέρναγαν από το γεφύρι, δεν έπρεπε να ανταποκριθούν στο κάλεσμα, αν άκουγαν κάποια φωνή, γνωστή ή μη, να τους καλεί, αν δεν έβλεπαν να βρίσκεται κάποιος πλησίον τους. Ποιος μπορεί να γνωρίζει με σιγουριά, ίσως και να υπάρχουν νεραϊδες και ξωτικά.

  • Μαντείο του Τροφωνίου.Διός

    Ανάμεσα στα πέντε πιο ξακουστά μαντεία της αρχαιότητας, των Δελφών, της Δωδώνης, των Αβών και του Αμφάραου συμπεριλαμβάνονταν και το μαντείο του Τροφωνίου.

    Ο ακριβής χώρος της ίδρυσης του δε μας είναι γνωστός. Χάρη στις λεπτομερειακές περιγραφές του Παυσανία, που ο ίδιος, όπως αναφέρει, μυήθηκε στο Τροφώνιο Μαντείο, αλλά και άλλων πηγών της ελληνικής γραμματείας, μας είναι γνωστά:

    1ον Ο μύθος του Τροφωνίου

    2ον Η εύρεση του μαντείου

    3ον Ο τρόπος κατασκευής του μαντείου

    4ον Η διαδικασία μύησης

    5ον Χρησμοί που δόθηκαν κατά καιρούς από το μαντείο.

    Ο μύθος του Τροφωνίου

    Στα χρόνια των Μινύων, ο βασιλιάς Εργινός του Ορχομενού, προσπαθώντας να εξασφαλίσει στη χώρα του πλούτη και ευδαιμονία, χωρίς να το καταλάβει, γέρασε ανύπαντρος και άκληρος. Όταν πήγε στους Δελφούς και ρώτησε για παιδιά, η Πυθία του έδωσε τον εξής χρησμό:

    Έργινε γιε του Πρεβωνιάδη Κλυμένου, ήρθες αργά ζητώντας απογόνους. Αλλά ακόμη και τώρα βάλε στο γέρικο αλέτρι σου καινούργια κορώνα.

    Αφού πήρε, σύμφωνα με το χρησμό, ο Έργινος νέα γυναίκα, απέκτησε τον Τροφώνιο και τον Αγαμήδη.

    Λέγεται πως αυτοί, όταν μεγάλωσαν, έγιναν ικανοί στην κατασκευή ιερών των θεών και στα ανάκτορα ανθρώπων. Έχτισαν μεταξύ άλλων το Ναό του Απόλλωνα στους Δελφούς και το Θησαυρό του Υριέα. Εδώ έβαλαν μια πέτρα κατά τέτοιο τρόπο, ώστε να μπορούν να την αφαιρούν από έξω και έτσι αυτοί έπαιρναν κάθε φορά από αυτά που τοποθετούσαν μέσα. Ο Υριέας έμεινε άναυδος γιατί έβλεπε τις κλειδαριές και τα άλλα σημεία απείραχτα, ενώ το ποσό του θησαυρού διαρκώς λιγόστευε. Έστησε λοιπόν, πάνω στα δοχεία που είχε μέσα ασήμι και χρυσάφι παγίδες η κάτι άλλο, με τα οποία έμελλε να πιάσει όποιον έμπαινε και άγγιζε τους θησαυρούς. Μπήκε ο Αγαμήδης και πιάστηκε. Ο Τροφώνιος τότε, φοβούμενος ότι ο Αγαμήδης όταν θα ξημέρωνε θα βασανιζόταν και θα αποκάλυπτε ότι ήταν και εκείνος συνένοχος στο τόλμημα, του έκοψε το κεφάλι. Μετά το φονικό έρχεται από την Υρίη (κοντά στην Αυλίδα) στη Λιβαδειά και εκεί στο άλσος της πόλης άνοιξε η γη και τον κατάπιε. Από τότε λατρεύεται στην πόλη ο Τροφώνιος σαν ήρωας και σαν μεγάλος μαντευτής.

    Φυσικά, ο λόγος και αυτού του μύθου, όπως όλων των μύθων είναι καθαρά αλληγορικός. Υριέας, Υρίη, αγγεία με ασήμι και χρυσάφι, παγίδες, πριγκιπόπουλα, κλέφτες και αδελφοκτόνοι δεν είναι παρά σύμβολα και συμβολισμοί με νοήματα απόκρυφα. Νοήματα που έχουν σχέση με τον Άδη και το μυστήριο της ζωής και του θανάτου.

Μουσεία

  • Ιστορικό – Εθνολογικό Μουσείο.

    Το Ιστορικό – Εθνολογικό Μουσείο Λιβαδειάς ξεκίνησε να λειτουργεί τον Νοέμβριο του 2000, ενώ οι αρχικές ενέργειες για την υλοποίησή του ξεκίνησαν στα τέλη του 1997. Η έρευνα πεδίου για τον εντοπισμό, καταγραφή και απόκτηση των πρώτων αντικειμένων της συλλογής του απαίτησε χρονικό διάστημα δύο ετών, στο τέλος των οποίων η συλλογή του μουσείου απαριθμούσε περισσότερα από 700 αντικείμενα. Δυστυχώς, το Μουσείο λειτούργησε για μικρό χρονικό διάστημα. Παρέμεινε κλειστό επί σειρά ετών και είχε ως αποτέλεσμα την κτηριακή υποβάθμισή του. Ο Δήμος Λεβαδέων προχώρησε στην ανακαίνιση του κτηρίου και στην ανανέωση των αιθουσών. Τα εγκαίνια για την επαναλειτουργία του Μουσείου πραγματοποιήθηκαν την Κυριακή 27 Μαΐου 2012. Η νέα οργάνωση του Μουσείου, όσον αφορά στην παρουσίαση των εκθεμάτων, ακολουθεί μια χρονική – ιστορική πορεία.

    Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με το Μουσείο, καθώς και για τον προγραμματισμό επισκέψεων σχολείων και συλλόγων οι ενδιαφερόμενοι παρακαλούνται να επικοινωνούν στα τηλέφωνα: του Μουσείου 22610-80997 και του Δήμου: 2261350812-818.

  • Αρχαιολογικό Μουσείο Χαιρώνειας .

    Τα εκθέματα του Μουσείου είναι πολύ σημαντικά και περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, γλυπτά από τη Λιβαδειά και τη Χαιρώνεια (Κυβέλη, Δήμητρα, πορτραίτο αυτοκράτορα Αδριανού, Αθηνά Κραναία, λίθινη σφαίρα με ανάγλυφες μορφές Ηλίου και Σελήνης), κεραμική από προϊστορικές και ιστορικές θέσεις στην περιοχή της Χαιρώνειας, την Ελάτεια, τον Ορχομενό, τον Έξαρχο και τους Αγίους Θεοδώρους της Αντίκυρας, τεμάχια τοιχογραφιών μυκηναϊκών χρόνων από τον Ορχομενό, νομίσματα και όπλα από τον τύμβο των Μακεδόνων και το πολυάνδριο των Θηβαίων στη Χαιρώνεια.

    Τα τελευταία χρόνια οι συλλογές του Μουσείου έχουν εμπλουτιστεί με τα ευρήματα των ανασκαφών της Εφορείας στον Ορχομενό, τη Λιβαδειά, το Βοιωτικό Κηφισό (εκτεταμένο νεκροταφείο αρχαϊκών χρόνων) και τη Χαιρώνεια (ρωμαϊκές αγροικίες, τάφοι των κλασικών και ελληνιστικών χρόνων).

  • Αίθουσα Εικονικής Πραγματικότητας

     Στο Ιστορικό – Εθνολογικό Μουσείο Λιβαδειάς στεγάζεται η αίθουσα εικονικής πραγματικότητας που ξεκίνησε να λειτουργεί την Κυριακή 27 Μαΐου 2012. Η αίθουσα εικονικής πραγματικότητας δημιουργήθηκε με την πετυχημένη συνεργασία του Ιδρύματος Μείζονος Ελληνισμού, του Δήμου Λεβαδέων, της πρώην Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Βοιωτίας και της Αναπτυξιακής Εταιρείας Περιφερειακής Ενότητας Βοιωτίας.

    Ο επισκέπτης της αίθουσας εικονικής πραγματικότητας έχει τη δυνατότητα να βιώσει μια μοναδική ψυχαγωγική και παιδαγωγική εμπειρία, καθώς με τη χρήση της τρισδιάστατης τεχνολογίας μπορεί να επισκεφθεί ένα από τα πιο φημισμένα μαντεία της αρχαιότητας, το Τροφώνιο Μαντείο, και μέσω ενός σεναρίου να μάθει για τα δρώμενα σε αυτό. Η εγκατάσταση για τη ψηφιακή αναπαράσταση του Μαντείου του Τροφωνίου περιλαμβάνει ένα τεχνολογικά πρωτοποριακό σύστημα τρισδιάστατης στερεοσκοπικής προβολής, μεγάλου μεγέθους οθόνη, ειδικούς προβολείς, σύστημα στερεοφωνικού ήχου, συσκευές διαδραστικής πλοήγησης, ηλεκτρονικούς υπολογιστές και εξειδικευμένο λογισμικό που αναπτύχθηκε ειδικά για το έργο, ενώ η ειδικά διαμορφωμένη αίθουσα προβολής μπορεί να φιλοξενεί ταυτόχρονα 40 θεατές. Παράλληλα με την προβολή, ο επισκέπτης έχει τη δυνατότητα, στους ηλεκτρονικούς υπολογιστές που είναι τοποθετημένοι έξω από την αίθουσα της εικονικής πραγματικότητας, να έχει πρόσβαση στη ψηφιακή βοιωτική πολιτιστική εγκυκλοπαίδεια, η οποία αναπτύχθηκε από το Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού. Διακόσια πενήντα λήμματα από διακεκριμένους επιστήμονες, τεκμηριωμένα με βιβλιογραφικές, δικτυογραφικές και πολυμεσικές αναφορές θα προσφέρουν στο χρήστη μια σφαιρική αντίληψη του βοιωτικού πολιτισμού στη διαχρονία.

  • Κέντρο Εικονικής Πραγματικότητας  Χαιρώνειας

    Το έργο του Πλουτάρχειου Ιστορικού και Πολιτιστικού Πάρκου Χαιρώνειας και η αξιοποίηση της τεχνολογίας της εικονικής πραγματικότητας (Virtual Reality) δίνουν στον επισκέπτη της σημερινής Χαιρώνειας, την ευκαιρία να βιώσει μια μοναδική ψυχαγωγική, ιστορική και παιδαγωγική εμπειρία: ένα εικονικό ταξίδι στο χρόνο και τη δυνατότητα να παρακολουθήσει τη μάχη της Χαιρώνειαςνα ξετυλίγεται μπροστά του σε πραγματικό χρόνο.

    Η μάχη της Χαιρώνειας έγινε το 338 π.χ. μεταξύ των Μακεδόνων του Φιλίππου και συνασπισμού ελληνικών πόλεων υπό την ηγεσία της Θήβας και της Αθήνας. Η μάχη αυτή έμεινε ιστορική καθώς σηματοδοτεί την επικράτηση των Μακεδόνων στον ελλαδικό χώρο αλλά και λόγω της απαράμιλλης αυτοθυσία του Θηβαϊκού Ιερού Λόχου, την οποία υμνεί στους αιώνες το εντυπωσιακό μνημείο του Λέοντα της Χαιρώνειας.

    Στο Κέντρο Εικονικής Πραγματικότητας στην Χαιρώνεια, σε μικρή απόσταση από το μνημείο του Λέοντα και το ανακαινισμένο Αρχαιολογικό Μουσείο και δίπλα στο αρχαίο θέατρο της Χαιρώνειας,είναι εγκατεστημένο ένα πρωτοποριακό τεχνολογικά Σύστημα Τρισδιάστατης Στερεοσκοπικής Προβολής. Η εγκατάσταση περιλαμβάνει μεγάλου μεγέθους οθόνη, ειδικούς προβολείς, σύστημα στερεοφωνικού ήχου, συσκευές διαδραστικής πλοήγησης, ηλεκτρονικούς υπολογιστές και εξειδικευμένο λογισμικό που αναπτύχθηκε ειδικά για το έργο ενώ η ειδικά διαμορφωμένη αίθουσα προβολής μπορεί να φιλοξενεί ταυτόχρονα 20 – 30 θεατές.

    Ο θεατής, με τη χρήση ειδικών για την τρισδιάστατη προβολή πολωτικών γυαλιών, έχει τη δυνατότητα να «βυθιστεί» και πλοηγηθεί ελεύθερα σε έναν εικονικό αλλά πλήρως ρεαλιστικό χώρο κατασκευασμένο από υψηλής ποιότητας και πιστότητας τρισδιάστατα (3D) γραφικά. Μεταξύ άλλων, ο θεατής έχει τη δυνατότητα να πετάξει πάνω από την αρχαία Χαιρώνεια, να συναντήσει τον Πλούταρχο που εξιστορεί τα γεγονότα που σχετίζονται με τη μάχη, να περιεργαστεί τους πολεμιστές που έλαβαν μέρος σε αυτή, να παρακολουθήσει τον τρόπο με τον οποίο κρίθηκε η τύχη της, να συναρμολογήσει το μνημείο του Λέοντα και άλλα…

    Παράλληλα με τις προβολές, ο επισκέπτης του Κέντρου Εικονικής Πραγματικότητας έχει τη δυνατότητα στους υπολογιστές που βρίσκονται εγκατεστημένοι στο χώρο, να εξερευνήσει τη πολυμεσική και διαδραστική εφαρμογή που αναπτύχθηκε επίσης στο πλαίσιο του έργου. Η εφαρμογή αυτή παρουσιάζει στο θεατή, μεταξύ άλλων, την συναρπαστική περιπέτεια της ανακάλυψης και αναστήλωσης του Λέοντα της Χαιρώνειας, την ιστορία της περιοχής από την προϊστορική εποχή έως τους νεώτερους χρόνους, την τέχνη του πολέμου στην αρχαία Ελλάδα και βέβαια πληροφορίες για τη τεχνική της Εικονικής Πραγματικότητας καθώς επίσης και το πώς αναπτύχθηκε η εικονική αναπαράσταση της μάχης της Χαιρώνειας.

  • Μουσείο Δασκάλου «Ραντεβού κάθε Σεπτέμβρη».

    Στις 29 Ιανουαρίου 2017 εγκαινιάστηκε, στο Δημοτικό Διαμέρισμα Κυριακίου, “Το Μουσείο Δασκάλου” το οποίο στεγάζεται στον ισόγειο χώρο του Κοινοτικού καταστήματος της Δημοτικής Ενότητας Κυριακίου. Πρόκειται για ένα ξεχωριστό μουσείο, με εκθέματα που χάρισε ο Δάσκαλος κ. Νικόλαος Γκώνιας και πρόκειται για μέρος του προσωπικού του αρχείου, μιας πλούσιας συλλογής εκπαιδευτικού υλικού του δεύτερου μισού του 20ου αιώνα, μεγάλης παιδευτικής, αισθητικής και ιστορικής αξίας. Ο χώρος έχει διαιρεθεί σε δύο τμήματα ώστε να εξυπηρετεί την χρονική, αλλά και θεματική ταξινόμηση του υλικού.

    Μέσα από τα διάφορα εκθέματα παρακολουθείται η ιστορία της εκπαίδευσης από τον Καποδίστρια μέχρι σήμερα, η αντιπαλότητα καθαρευουσιάνων και δημοτικιστών στις απαρχές του προηγούμενου αιώνα, η ιστορία των αλφαβηταρίων από την άλωση της Κωνσταντινούπολης μέχρι σήμερα. Επίσης, παρουσιάζεται το ολοκαύτωμα του Κυριακίου από τους Ιταλούς και Γερμανούς, η λειτουργία των σχολείων κατά τον Εμφύλιο και μετά.

    Το Μουσείο Δασκάλου λειτουργεί προσωρινά όλες τις ημέρες της εβδομάδας ύστερα από τηλεφωνική επικοινωνία με τον δημιουργό δάσκαλο Νίκο Γ. Γκώνια 22670-51545 και 6949114237 ή με τη Δημοτική Ενότητα Κυριακίου 22670-51204.

  • Μουσείο Αγροτικής κληρονομιάς Ελικώνα

    Το Μουσείο λειτουργεί από το 2010 στο χώρο του παλιού δημοτικού σχολείου του οικισμού Ελικώνα και φιλοξενεί πλήθος εκθεμάτων που είχαν συγκεντρωθεί από φίλους και μέλη του συλλόγου Ελικωνίων.Ο παρουσίαση των εκθεμάτων γίνεται σε θεματικές ενότητες. Στον χώρο υποδοχής φιλοξενούνται φωτογραφίες που δείχνουν τη καθημερινότητα της ζωής των κατοίκων του Ελικώνα από το παρελθόν έως σήμερα.
    Στην αίθουσα συνεδριάσεων και πολιτιστικών εκδηλώσεων φιλοξενούνται εκθέματα λαϊκής παράδοσης, μικρή βιβλιοθήκη και η συλλογή των κ.κ Μήτσου και Σκουρλέτη. Η αίθουσα χρησιμοποιείται για την πραγματοποίηση διαλέξεων, εκθέσεων ζωγραφικής και παρουσιάσεων. Ακολουθεί η κύρια αίθουσα του Μουσείου.

    Ο Σύλλογος Ελικωνίων επαρχίας Λιβαδειάς που έχει την ευθύνη λειτουργίας του Μουσείου έχει αναπτύξει ένα ιδιαίτερα επιτυχημένο εκπαιδευτικό πρόγραμμα για παιδιά Δημοτικού, Γυμνασίου και Λυκείου, για να γνωρίσουν τον κύκλο του ψωμιού, από το σιτάρι μέχρι το τραπέζι. 

    Πληροφορίες για την συμμετοχή στο πρόγραμμα, στα τηλέφωνα του συλλόγου 2261024656 & 6938003262.

Περπατώντας στην πόλη

Φύση

  • Πλατεία Λάμπρου Κατσώνη

    Αξίζει ένας περίπατος στην πλατεία 

  • Η Κεντρική Πλατεία Λιβαδειάς

    Η Κεντρική Πλατεία Λιβαδειάς ονομάζονται Εθνικής Αντίστασης και συνδέεται με το τραγικό γεγονός του απαγχονισμού 10 πατριωτών από τους Γερμανούς. Σήμερα η Κεντρική πλατεία μαζί με τον πεζόδρομο της Μπουφίδου, αποτελεί το βασικό τόπο συνάντησης των Λειβαδιτών, με πολλά καφενεία, μπαρ, ουζερί και εμπορικά καταστήματα.
    Στην Πλατεία Εθνικής Αντίστασης βρίσκεται και το ιστορικό Ξενοδοχείο «Ελικών».

  • Τα βιομηχανικά κτίρια

    Απομεινάρια μιας έντονης κοινωνικής δραστηριότητας όταν το νερό χρησίμευε ως κινητήρια δύναμη. Κτισμένα στις όχθες του ποταμού έδωσαν στη Λιβαδειά πλούτο και αίγλη και την κατέστησαν την πρώτη βιομηχανική πόλη στις αρχές του αιώνα μας. Η βιομηχανική εξέλιξη σιγά-σιγά τα παρόπλισε και ο οικοδομικός οργασμός στην συνέχεια τα αποτελείωσε. Σήμερα σώζονται δύο Νερόμυλοι, ο ένας μάλιστα με φτερωτή, και μία Νεροτριβιά, κτίρια που ξεκίνησε η αναπαλαίωση και η αξιοποίησή τους.

  • Διαδρομές

    Τον Ελικώνα, το βουνό τον Μουσών, τον γνωρίζεις μόνον αν περπατήσεις τα μονοπάτια του, απότομα ή πλακόστρωτα. Πολλά πλακόστρωτα- λιθόστρωτα σημεία συναντάμε μέσα στις ελατόφυτες πλαγιές του και βλέπουμε λίγο από την τέχνη και τη ζωή των προγόνων μας. Από τους τοπικούς Ορειβατικούς Συλλόγους έχουν χαραχθεί πολλά μονοπάτια στον Ελικώνα και στον Παρνασσό. Η φύση είναι όμορφη και αξίζει να την απολαύσετε περπατώντας στα βουνά.

    Μονοπάτια

    Μπομπόκο- Λούτσα- Κολλιέδες (Καπέλο)

    Διαδρομή: μέτριας δυσκολίας

    Διάρκεια: τεσσερισίμιση ωρών

    Στο 4ο χιλιόμετρο του δρόμου Ανάληψη- Ελικώνας υπάρχει πινακίδα προς ενημέρωση των πεζοπόρων για ανάβαση μέσα από πυκνό δάσος και δρόμους των μεταλλείων. Η διαδρομή γίνεται σε υψόμετρο από 800 έως 1486 μέτρα..
    Μπομπόκο – Προφήτης Ηλίας

    Διαδρομή: εύκολη

    Διάρκεια: μιαμιση ωρών

    Από το 4ο χιλιόμετρο του δρόμου Ανάληψη – Ελικώνας συναντάμε την πινακίδα, που μας ενημερώνει για την πορεία που θα ακολουθήσουμε μέσα από ελατόφυτη πλαγιά και πλακόστρωτο μονοπάτι για να φτάσουμε στο εκκλησάκι του Προφήτη Ηλία.
    Μπομπόκο- Ξηροβούνι

    Διαδρομή: εύκολη

    Διάρκεια: μιάμιση ωρών

    Στο 4ο χιλιόμετρο του δρόμου Ανάληψη – Ελικώνας συναντάμε πινακίδα στα αριστερά που ενημερώνει για την πορεία μας μέσα από ελατόφυτη πλαγιά. Η πορεία καταλήγει στο Ξηροβούνι. Η θέα προς τη Λιβαδειάς και τον κάμπο της Κωπαΐδας είναι πανέμορφη. 
    Προφήτης Ηλίας – Λούτσα Τζαβέλα- Ρόνιες – Ελικώνας ή Μεγάλη Λούτσα

    Διαδρομή: μέτριας δυσκολίας

    Διάρκεια: δυόμιση ωρών

    Από το εκκλησάκι του Προφήτη Ηλία ακολουθώντας τα σήματα διασχίζουμε κάθετα τον δρόμο, στην περιοχή Λούτσα Τζαβέλα. Από εκεί ανηφορίζουμε, μέσα από ελατόφυτη πλαγιά, ως τις Ρόνιες και συναντούμε το μονοπάτι 22 με κατεύθυνση στα αριστερά που καταλήγει στην πλατεία του χωριού Ελικώνας. Εναλλακτικά, μόλις συναντήσουμε το μονοπάτι 22 μπορούμε να μην στρίψουμε αριστερά, αλλά να ακολουθήσουμε το μονοπάτι για περίπου 30’ ώσπου να φτάσουμε στις Άνω Ρόνιες. Από εκεί κινούμαστε προς τα αριστερά και φτάνουμε στην κορυφή Μεγάλου Λούτσα με την υπέροχη θέα στον Κορινθιακό κόλπο. 
    Κυριάκι- Μεγάλη Λούτσα (Καψάλα)

    Διαδρομή: μέτριας δυσκολίας

    Διάρκεια: τρισίμιση ωρών

    Μέσα από την πλατεία του Κυριακίου ακολουθούμε ανηφορική πορεία προς την κορυφή της Μεγάλης Λούτσας. 
    Κατασκηνώσεις Παλιομηλιάς- Μεγάλη Λούτσα (Καψάλα)

    Διαδρομή: μέτριας δυσκολίας

    Διάρκεια: τρεισίμιση ωρών

    Η ανάβαση ξεκινά από το δασικό δρόμο Ελικώνας- Παλιομηλιά. Μετά τις κατασκηνώσεις, συναντάμε στα δεξιά τα πρώτα σημάδια. Μετά από μία ώρα ανηφορική πορεία μέσα στο πυκνό δάσος από έλατα η πρώτη στάση στη θέση Μπαλκόνι μάς αποζημιώνει με τη θέα που προσφέρει. Η ανάβαση συνεχίζεται μέσα από δολίνες(μικρές λίμνες) και φτάνουμε στην κορυφή. 
    Ανάληψη- εκκλησάκι Αγ. Γεωργίου

    Διαδρομή:εύκολη

    Διάρκεια: μίας ώρας

    Από την δεξαμενή του χωριού Ανάληψη ακολουθούμε το ανηφορικό μονοπάτι που φτάνει στον προαύλιο χώρο του Αγ. Γεωργίου. Η τοποθεσία προσφέρεται για μικρή ανάπαυλα με ωραία θέα δίπλα στην πέτρινη βρύση.
    Προφήτης Ηλίας- Κολλιέδες (Καπέλο)

    Διαδρομη: δύσκολη

    Διάρκεια: δυόμιση ωρών

    Η ανάβαση γίνεται σε αρκετά ανηφορική πλαγιά.
    Αρβανίτσα- Όσιος Σεραφείμ

    Διαδρομή: εύκολη

    Διάρκεια: μιάμισης ώρας

    Από την Αρβανίτσα κινούμαστε προς την τοποθεσία Σταυρός και από εκεί πηγαίνουμε δεξιά προς το πηγάδι. Ακολουθώντας το πλακόστρωτο μονοπάτι φτάνουμε στο μοναστήρι του Οσίου Σεραφείμ.

    Μονοπάτι 22

    Συνδέει τον Παρνασσό με την Πάρνηθα. Ξεκινά από την Αγόριανη του Παρνασσού και περνώντας από τα βουνά Κίρφη, Ελικώνα, Κορομπίλι, Κιθαιρώνα, Πάστρα καταλήγει στην Πάρνηθα (καταφύγιο Μπάφι). Στον ορεινό όγκο του Ελικώνα περνά ανηφορίζοντας από την κοιλάδα των Μουσών και τη δύσβατη πλαγιά του Ζαγαρά. Συνεχίζει δυτικά του χωριού Ασκρη και κατευθύνεται προς την Ιπποκρήνη και το Χαλίκι. Μεγάλο τμήμα συνεχίζει σε χωματόδρομο και άσφαλτο από την περιοχή Κορομηλιά μέχρι το χωριό Αγία Άννα. Από εκεί ένας κλάδος ανεβαίνει την Παλιοβούνα. Ο άλλος, σε ένα μικρό τμήμα του είναι άσφαλτος και μετά γίνεται λιθόστρωτο μονοπάτι που οδηγεί στην Αρβανίτσα. Από εκεί το μονοπάτι συνεχίζει προς τα βόρεια και ανηφορίζει προς τον Ελικώνα (Ζερίκι). Συνεχίζει με μικρή ανάβαση από τις Ρόνιες και κατηφορίζει στο Κυριάκι. Από εκεί μέχρι την αρχαία Στείριδα και το μοναστήρι του Οσίου Λουκά ακολουθεί τμήμα με άσφαλτο και αρκετά τμήματα σε λιθόστρωτο μονοπάτι. Ένας κλάδος του 22 ενώνει το μοναστήρι του Οσίου Λουκά με τη θάλασσα, στην τοποθεσία του αρχαίου Μεδεώνα («μονοπάτι Παυσανία»). Καλά σημαδεμένα ανηφορικά μονοπάτια περνούν από την Αράχωβα στο Ακρινό Νερό. Από εκεί ή ανηφορίζουν προς τις ψηλές κορφές του Παρνασσού ή κατηφορίζουν προς την Μονή της Αγίας Ιερουσαλήμ και τη Δαύλεια.

  • Κάμπος Κωπαϊδας

    Η Λίμνη της Κωπαίδας, ένας υδάτινος κόσμος που σήμερα πια είναι μια μεγάλη και εύφορη πεδιάδα που η εκμετάλλευσή της αποτελεί πηγή εισοδήματος για τους αγρότες της Βοιωτίας. Η έκταση της, κατά τον Στράβωνα, ήταν 24 χιλιόμετρα μήκος, 13 πλάτος, και κάλυπτε 380 στάδια περίπου(70 περίπου τετραγωνικά χιλιόμετρα). Η λίμνη απλωνόταν στα βαθύτερα σημεία του λεκανοπεδίου που σχηματίζουν τα βουνά των μυστηρίων: Ελικώνας, Πτώο, Σφίγγιο(τα πλεονάζοντα νερά της χύνονταν κι εξαφανίζονταν σε 23 διάτρητες σπηλιές-καταβόθρες), Χλωμό και οι απολήξεις του Παρνασσού.

    Τα νερά των γύρω βουνών και των ποταμών Κηφισσού και Μέλανα, με τους παραποτάμους και χειμάρρους τους, σχημάτιζαν την λίμνη, ή πιο σωστά το θανατηφόρο έλος.

    Ονομασίες της λίμνης:

    Κηφησίς(Όμηρος)  Λευκωνίς(Στέφανος) Αλιαρτίς  Ογχηστίς  Ελευσί  

    Ακραιφνίς  Ορχομενία

    Τελικά επικράτησε το όνομα Κωπαΐς, από την προϊστορική πόλη Κώπες, εβρίσκετο κοντά στο σημερινό χωριό Κάστρο. 
    Η λίμνη ήταν ονομαστή στην αρχαιότητα για τα εξαιρετικά αυλικά καλάμια που φύτρωναν στις όχθες της, για τα σχοίνα με τα οποία έφτιαχναν τα «αλιάρτια σχοινιά», και κυρίως για τα ψάρια της και τα νοστιμότατα χέλια.Αποτελούσε για τους κατοίκους της περιοχής πηγή ζωής και συγχρόνως πηγή τοπικών παραδόσεων και ανεξήγητων φαινομένων. Παραδείγματος χάριν, στις όχθες του Κηφισού αρκετοί είχαν τρομοκρατηθεί στη θέα όμορφων γυναικών που χόρευαν, τραγουδούσαν, κι εξαφανίζονταν μόλις κάποιος τις πλησίαζε.

    Ορισμένοι χλευάζαν αυτούς που τα έζησαν. Αρκετοί ήταν αυτοί που αμφέβαλλαν. Παραδόξως, όμως, όλοι ήτο αυτήκοες μάρτυρες του ανεξήγητου μουγκρητού, που έρχονταν από τη μεριά της λίμνης. Σήμερα, η γνώση μας για το μυστηριώδες πλάσμα της λίμνης της Κωπαίδας εδράζεται σε παλιά συγγράμματα και στην προφορική παράδοση.

  • Το ποτάμι της Έρκυνας

    Το ποτάμι της Έρκυνας πηγάζει από το νότιο τμήμα της Λιβαδειάς και διασχίζει το κέντρο της πόλης. Η περιοχή των πηγών του ποταμού, γνωστή ως Κρύα, είναι φυσιολογικό πάρκο, που βρίσκεται στην έξοδο φαραγγιού, ιδιαιτέρου φυσικού κάλους στον πυθμένα του οποίου υπάρχει ποταμός. Μέσα στο φαράγγι υπάρχει ανοιχτό πέτρινο θέατρο με πολύ καλή ακουστική και λιθόστρωτος δρόμος περιπάτου.
    Η ίδια η Κρύα, που αποτελεί κύριο τόπο αναψυχής και περιπάτου των κατοίκων της περιοχής, είναι περιοχή μοναδικής ομορφιάς με αιωνόβια πλατάνια και άλλες μορφές βλάστησης, άφθονα νερά, πολλούς σχηματισμούς μικρών καταρρακτών, με στοιχεία αρχιτεκτονικής και πολιτιστικής κληρονομιάς.Επάνω στις πηγές βρίσκεται το Δημοτικό Αναψυκτήριο «ΞΕΝΙΑ». Στην Κρύα εικάζεται ότι βρισκόταν κατά την αρχαιότητα, το Μαντείο του Τροφωνίου Διός με τις πηγές της Λήθης και της Μνημοσύνης, που αποτελούσε τον προπομπό για τους Δελφούς και συγκέντρωνε μεγάλη δύναμη και πλούτη.

    Στα δυτικά της Κρύας, όπου βρίσκεται το Μεσαιωνικό Κάστρο της Λιβαδειάς, υψώνονται απότομοι λόφοι. Στην περιοχή βρίσκονται παραδοσιακά βιομηχανικά κτίρια από την πρώτη περίοδο βιομηχανικής ανάπτυξης της πόλης (19ου και αρχές 20ου αιώνα). Κατά μήκος της Έρκυνας συναντά κανείς πέτρινα τοξωτά γεφύρια αξιοσημείωτης αισθητικής αξίας και εκπληκτικής τεχνικής, που χρονολογούνται από την εποχή της τουρκοκρατίας έως τις αρχές του αιώνα.

    Στο παρελθόν η Έρκυνα χρησιμοποιήθηκε ως αποδέκτης βιομηχανικών και αστικών λυμάτων και απορριμμάτων, με αποτέλεσμα οι παρόχθιες χρήσεις να υποβαθμιστούν. Όλα τα ιστορικά μνημεία και κτίρια είχαν υποστεί σημαντικές φθορές λόγω χρόνου και αλλοιώσεις λόγω μεταγενέστερων παρεμβάσεων και παρουσίαζαν εικόνα ερείπωσης.
    Ο Δήμος Λιβαδειάς εκπόνησε ένα πλήρες σχέδιο ώστε να στρέψει πάλι την πόλη προς το ποτάμι, να δημιουργήσει κατά μήκος της Έρκυνας μία ζώνη αναψυχής και πολιτισμού για τους κατοίκους και τους επισκέπτες της περιοχής. Στην περιοχή της Κρύας συγκεντρώθηκαν οι πρώτες παρεμβάσεις, με αποτέλεσμα να μεταμορφώσουν κυριολεκτικά την περιοχή. Κεντρικός στόχος του προγράμματος ήταν η περιβαλλοντική προστασία της περιοχής της Κρύας και η ανάδειξή της σε πόλο έλξης, με συνοχή των χρήσεων και ενοποίηση τους γύρω από τις πηγές και κατά μήκος του ποταμού.

    Όπως αναφέρθηκε στο παρελθόν η Έρκυνα χρησιμοποιήθηκε εκτεταμένα ως αποδέκτης λυμάτων και απορριμμάτων. Στο σημείο από όπου πηγάζει η Έρκυνα, τόσο οι υπόγειες πηγές υδροδότησης της πόλης όσο και οι επιφανειακές πηγές δεν προστατεύονταν επαρκώς από ρυπαίνουσες δραστηριότητες που προκαλούνταν από αστικές χρήσεις. Τις ίδιες πιέσεις δεχόταν και η φυσική βλάστηση της περιοχής. Ο δρόμος, που οδηγούσε στις πηγές ήταν τσιμεντόστρωτος και χρησιμοποιούνταν από τροχοφόρα οχήματα. Σε όλο το μήκος του ποταμού, οι παρόχθιες κοινόχρηστες εκτάσεις χρησιμοποιούνταν ως χώροι στάθμευσης ή ήταν αδιαμόρφωτες με αποτέλεσμα να συσσωρεύονται σκουπίδια.
    Η ανάπλαση της περιοχής την απομόνωνε από επιβαρυντικές χρήσεις ενώ ταυτόχρονα για την απορρύπανση του ποταμού, κατασκευάστηκαν συλλεκτήριοι αποχετευτικοί αγωγοί. Η χάραξη του δρόμου άλλαξε ώστε να γειτνιάζει με το ποτάμι, τοποθετήθηκε χαμηλό κάγκελο κατά μήκος της κοίτης, διακόπηκε η κυκλοφορία και πλακοστρώθηκε. Όλος ο περιβάλλων χώρος διαμορφώθηκε σε χώρους περιπάτου και αναψυχής, η βλάστηση της περιοχής εμπλουτίστηκε με φυτεύσεις, έγιναν συντηρήσεις και προσθήκες αρχιτεκτονικών στοιχείων.
    Αναδείχθηκαν στις όχθες του ποταμού ερείπια από παλιά βιομηχανικά κτίρια και συντηρήθηκαν παλιές τοιχοποιίες. Δημιουργήθηκε πλακόστρωτος αμφιθεατρικός χώρος εν επαφή με το ποτάμι, στον οποίο γίνεται η ετήσια λαμπρή εκδήλωση του ΠΑΣΧΑ της Λιβαδειάς. Έγιναν βελτιώσεις και πλακοστρώσεις μικρότερων δρόμων στα σημεία που καταλήγουν στην Κρύα (υπήρχαν μεγάλες κλίσεις με κινδύνους ολισθηρότητας ). Κατασκευάσθηκε μικρή πλατεία στο σημείο διακοπής της κυκλοφορίας, δίπλα στο Κάστρο, και κάτω από αυτή δημιουργήθηκε θολωτό αρχαιολογικό μουσείο για τα ευρήματα της περιοχής, που εξωτερικά σκεπάστηκε και φυτεύτηκε ώστε να μην είναι εμφανές. Ανάπλαση έγινε και στην πλατεία Μητρόπολης στην είσοδο του χώρου. Τέλος, δημιουργήθηκε χώρος πρασίνου και περιπάτου κατά μήκος της Έρκυνας και ενοποιήθηκε με την περιοχή της Κρύας.

  • Πέτρινα γεφύρια

    Τα πολλά γεφύρια, πάνω από το ποτάμι και κυριολεκτικά στην καρδιά της πόλης. Από την εποχή της Τουρκοκρατίας τα περισσότερα, προσδίδουν ένα ξεχωριστό χρώμα στη Λιβαδειά.

  • Πληροφορίες προσβασης

    Οδηγίες ΠΡΟΣΒΑΣΗΣ

    Μία ανάσα από Αθήνα βρίσκεται η Λιβαδειά. Αποτελεί οδικό κόμβο. Ιδανική επιλογή για μονοήμερη εκδρομή. Συνδέεται με:

    • ΕΟ 48, η οποία διατρέχει όλη την Στερεά Ελλάδα ( Βοιωτία, Φωκίδα, Αιτωλοακαρνανία)

    • ΕΟ 3, η οποία διατρέχει όλη την Ηπειρωτική Ελλάδα (Συνοριακός σταθμός Νίκης-Ελευσίνα)

    • Αυτοκινητόδρομος 1, ο κυριότερος οδικός άξονας της Ελλάδας (Αθήνα-Θεσσαλονίκη)

    • Σιδηροδρομικός άξονας Αθήνα-Θεσσαλονίκη

    Διάρκεια διαδρομής:

    • 1ώρα με αυτοκίνητο

    • 1.30 με τρένο(απλό τρένο)

    • 45 λεπτά με τρένο intercity

    • 1.30 με 2 ώρες με ΚΤΕΛ

    Χιλιομετρική απόσταση

    • Λιβαδειά-Αθήνα: 130 χιλιόμετρα

    • Λιβαδειά-Χαλκίδα: 95 χιλιόμετρα

    • Λιβαδειά-Θήβα: 45 χιλιόμετρα

    • Λιβαδειά-Λαμία: 85 χιλιόμετρα (μέσω Αμφίκλειας)

    • Λιβαδειά-Αράχωβα:31 χιλιόμετρα

    • Λιβαδειά-Χιονοδρομικό Κέντρο Παρνασσού: 57 χιλιόμετρα

    • Λιβαδειά-Άσπρα Σπίτια (ή Παραλία Διστόμου): 30 χιλιόμετρα

    • Λιβαδειά-Άμφισσα: 64 χιλιόμετρα

Πηγή :Με την ευγενική παραχώρηση του Ελληνικού Οργανισμού Τουρισμού www.visitgreece.gr,
Με την ευγενική παραχώρηση του Δήμου Λεβαδέων   https://dimoslevadeon.gr/
Βικιπαιδεια  
φωτο PhotoPhotis/(Φώτης Ξεινάς)    /Thalassa.agapi.mou TaxidiaMeChroma/   Difno.gr  Χρονάς Γ

Η Athellas στο